پایگاه اطلاع رسانی استانداری گلستان

 محمدمصطفی طُریک دانش آموز کلاس پنجم دبستان شهدای غزه سیمین شهر از توابع شهرستان گمیشان با پیدا کردن یک فوک خزری درحال مرگ، اقدام به نجات این حیوان نمود.

به گزارش مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی اداره کل آموزش و پرورش استان گلستان ،خانم لنی هارت از مرکز درمانی و تحقیقاتی هلند و دکتر شیرازی معاون دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با حضور دردبستان شهدا ،با اهدای یک دستگاه تبلت از این دانش آموز کوشا در حفظ محیط زیست ، تقدیر نمودند.

لنی هارت در این مراسم با اشاره به شکار این حیوان در سواحل کشورهای همسایه ایران، از تلاش محمد مصطفی و همکلاسی های او تشکر نمود و اظهارداشت: ایران تنها کشوری است که فکر نجات این گونه جانوری است.

لازم به ذکر است : فُک خزری با  نام علمی  Pusa caspicaیکی از پستانداران کمیاب آبزی دنیاست که فقط در دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن زندگی می‌کند. این گونه، تنها پستاندار دریای خزر محسوب می‌شود و به دلیل صید بی‌رویه و به‌هم خوردن شرایط زیستی و کاهش شدید جمعیّت نیازمند حمایت بین‌المللی است.

فک خزری به‌طور میانگین ۱٫۵ متر طول و ۶۸ کیلوگرم وزن دارد و یکی از کوچک‌ترین انواع فک به شمار می‌رود.

این فُک فقط در دریای خزر زندگی می‌کند و بومی این دریا است. در اواخر بهار، تابستان و اوایل پائیز در مناطق میانی و جنوبی که آب عمیق‌تر و سردتری دارد به سر می‌برد. در این فصل در آب‌های نزدیک به سواحل گیلان و مازندران، به خصوص در سواحل شرقی مانند میان کاله وسواحل بندر ترکمن و گمیشان وشبه جزیره آشوراده همچنین بابلسر زندگی می کنند .

ترکمن ها به آن  دولَن و ساحل‌نشینان شمال به آن سگ آبی می‌گویند. فک‌ها جانورانی با ارزش‌اند که حتی با مدفوع خود یک منبع غذایی در دریای خزر به وجود می‌آورند و نابودی آن‌ها اکوسیستم خزر را به خطر می‌اندازد. فک‌ها در تابستان، بهار وپاییز بیشتر در آب‌های ایران زندگی می‌کنند و برای زایمان به مناطق یخی در شمال دریای خزر مهاجرت می‌کنند.

جفت‌گیری فک هااز اواخر بهمن تا اواسط اسفند که در نواحی شمالی دریای خزر به خصوص دهانه رودخانه‌های ولگا و اورال به سر می‌برند انجام می‌گیرد. یک کلنی کوچک از فک‌ها نیز برای تولیدمثل به جزایر اطراف ترکمنستان می‌روند. فک‌ها تک همسر هستند. مدت آبستنی حدود 11 ماه است که احتمالاً چند ماه آن مربوط به تأخیر باروری است. قبل از زایمان سوراخ‌هایی در یخ حفر می‌کنند و بچه‌های خود را که معمولاً یک تا دو است در این سوراخ‌ها و یا در پناه قطعات یخ می‌زایند.فک‌ها در پنج تا هفت سالگی بالغ می‌شوند. طول عمر حدود 30 سال است.

همه ساله تعداد زیادی فُک در تورهای ویژه‌ی صید ماهیان خاویاری گرفتار می‌شوند. فُک‌های گرفتار شده یا خفه می‌شوند یا به وسیله صیادان کشته می شوند.تعداد زیادی از این فُک‌ها مرده یا نیمه جان در سواحل استان مازندران، به خصوص در منطقه میانکاله تا بابلسر، مشاهده می‌شوند.

 براساس اطلاعات موجود همه ساله در سواحل شمالی دریای خزر هزاران فک نوزاد به خاطر پوست زیبایی که دارند، شکار می‌شوند. تعداد فک در دریای خزر در سال 2005 حدود 111 هزار قلاده تخمین زده می‌شود.

 این درحالی است که جمعیت این حیوان در اوایل قرن بیستم بالغ بر یک میلیون و در اوایل دهه هفتاد میلادی بالغ بر 400 هزار قلاده بوده است. حدد 20 درصد از کاهش جمعیت و 20 درصد کاهش باروری فک‌ها را ناشی از آلودگی‌های محیطی به خصوص سموم کشاورزی می‌دانند.

 علاوه بر آن، در فاصله بین سال‌های 1997 تا 2000 بین 20 تا 30 فک به علت ویروس CDV (canine distemper virus) در مناطق شمالی دریای خزر تلف شدند.

کاهشِ یخبندان در سال‌های اخیر که موجب تجمع فک‌ها در مناطقی خاص و ارتباط زیاد آنها با یکدیگر شده است، سرایت این ویروس را آسان‌تر نموده است.

همچنین این کاهش یخبندان و شکسته شدن زود هنگام یخ‌ها که علت اصلی آن تغییرات آب و هوایی کره زمین است لطمه زیادی به بقاء نوزادان وارد می‌سازد. از طرف دیگر پس از فروپاشی شوروی سابق تخلفات شکار و صید نیز بسیار افزایش یافته است.